Ο Ευάγγελος Μουστάκας, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής γλυπτικής, γεννήθηκε στον Πειραιά το 1930.
Η κλίση του στην τέχνη εκδηλώθηκε από νωρίς, καθώς, όντας ακόμα μικρός, ασχολείτο με τον σχεδιασμό και την κατασκευή σφυρήλατων αντικειμένων στο μηχανουργείο του πατέρα του. Η επαφή του με την τέχνη του πηλού ξεκίνησε σε εργαστήρι κεραμικής, καθώς και στην εταιρία «Κεραμεικός».
Η επίσημη εκπαίδευσή του στη γλυπτική ξεκίνησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) της Αθήνας, όπου σπούδασε στο εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου, από το 1950 έως το 1953/1954. Στη συνέχεια, με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), συνέχισε τις σπουδές του στην Accademia di Belle Arti της Φλωρεντίας (1960–1964), όπου μετεκπαιδεύτηκε στη χαρακτική και τη διακοσμητική. Παράλληλα, διεύρυνε τις τεχνικές του γνώσεις στην τέχνη της χαλκοχυτικής στα Καλλιτεχνικά Χυτήρια του Μπρούνο Μπεάρτζι. Η συνεχή του αναζήτηση τον οδήγησε σε ταξίδια ανά τον κόσμο για τη μελέτη της τέχνης διαφόρων εποχών και ρευμάτων, από την Αναγέννηση έως τις σύγχρονες τάσεις.
Καλλιτεχνική Πορεία και Θέματα
Ο Ευάγγελος Μουστάκας παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση το 1958 στην γκαλερί «Στοά Τέχνης» στην Αθήνα. Η εκθεσιακή του δραστηριότητα υπήρξε πλούσια, με ατομικές και ομαδικές εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα (Πανελλήνιες, Πινακοθήκη Πιερίδη) όσο και στο εξωτερικό, περιλαμβάνοντας διεθνείς διοργανώσεις όπως η Διεθνής Έκθεση της Μόσχας (1957) και οι Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (όπου απέσπασε το χρυσό μετάλλιο το 1968) και του Σάο Πάουλο (1969).
Ο κεντρικός άξονας του έργου του είναι η ανθρώπινη μορφή, η οποία άλλοτε εμπνέεται από προσωπικά βιώματα και άλλοτε από κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα. Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στη δουλειά του είναι η πτώση του Ικάρου, το οποίο επηρεάστηκε βαθιά από τον θάνατο του μικρού του αδελφού σε πτώση μαχητικού αεροπλάνου το 1955, καθώς και από τις οδυνηρές μνήμες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής. Η τεχνοτροπία του χαρακτηρίζεται από πολυμορφία, καθώς συνδυάζει στοιχεία της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής με σύγχρονα ρεύματα, όπως ο σουρεαλισμός, ο εξπρεσιονισμός και ο κονστρουκτιβισμός. Ο Μουστάκας αξιοποιεί συχνά το κενό ως αναπόσπαστο μέρος της γλυπτικής σύνθεσης, δίνοντας έμφαση στην κίνηση και την πνευματικότητα των μορφών, ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί την τεχνική του χαμένου κεριού με μεγάλη δεξιοτεχνία.
Σημαντικά Έργα και Διακρίσεις
Το έργο του Μουστάκα περιλαμβάνει ανεξάρτητα γλυπτά, πολυπρόσωπες συνθέσεις, ανάγλυφα, καθώς και τη φιλοτέχνηση πολλών μεταλλίων. Έχει φιλοτεχνήσει σημαντικά μνημεία σε δημόσιους χώρους, τα οποία αποτελούν τοπόσημα:
- Άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης.
- Μνημείο Εθνικής Αντίστασης στη Θεσσαλονίκη.
- Μνημείο Πεσόντων Αεροπόρων (σε Τατόι, Τανάγρα και Πλατεία Καραϊσκάκη).
- Μνημείο Αγώνος (Κύπρος).
- Μνημείο Κυριάκου Μάτση (Λευκωσία).
Στις διακρίσεις του συγκαταλέγονται, πέραν του Χρυσού Μεταλλίου της Μπιενάλε Αλεξανδρείας (1968), το α' βραβείο για το Μνημείο «Μέγας Αλέξανδρος», καθώς και α' βραβεία για το Μνημείο «Αγνώστου Στρατιώτη» στο Μοσχάτο και το Μνημείο «Ευτυχία Καλύβα».
Εκτός από το καθαρά καλλιτεχνικό του έργο, ο Ευάγγελος Μουστάκας εργάστηκε ως συντηρητής στις Αναστηλώσεις, ενώ συνεργάστηκε με τον διάσημο αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους για τα διακοσμητικά ανάγλυφα του Πανεπιστημίου της Βαγδάτης. Δίδαξε, επίσης, για μικρό χρονικό διάστημα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και υπήρξε μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ).
Αποχαιρετισμός
Ο Ευάγγελος Μουστάκας έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 95 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο έργο που κοσμεί την Ελλάδα και το εξωτερικό, με χαρακτηριστικότερο ίσως το μεγαλοπρεπές άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Θεσσαλονίκη, το οποίο αποτελεί διαχρονικό σημείο αναφοράς. Η καλλιτεχνική του συμβολή στην ελληνική και διεθνή γλυπτική αναγνωρίζεται από πλήθος κριτικών και θεωρητικών της τέχνης.
Πηγές:
- Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, «Μουστάκας Ευάγγελος (Βαγγέλης)»: Βιογραφικό και έργα του καλλιτέχνη.
- Ψηφιακή Πλατφόρμα ΙΣΕΤ (Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης), «Μουστάκας Βαγγέλης - Καλλιτέχνες»: Αναλυτικό βιογραφικό και κατάλογος έργων.
- Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου, «Μουστάκας Βαγγέλης»: Βιογραφικά στοιχεία και διακρίσεις.
- ERT News (ertnews.gr), Άρθρα σχετικά με την τιμή του καλλιτέχνη από τον δήμο Νεάπολης-Συκεών και τον θάνατό του.
- nikias.gr, «Μουστάκας Ευάγγελος»: Βιογραφικό και πληροφορίες για εκθέσεις.