Η 9η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ως η Διεθνής Ημέρα Μνήμης και Αξιοπρέπειας των Θυμάτων του Εγκλήματος της Γενοκτονίας και της Πρόληψης Αυτού του Εγκλήματος. Η απόφαση αυτή λήφθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015, με πρωτοβουλία της Αρμενίας, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για παγκόσμια εγρήγορση απέναντι σε ένα από τα πιο ειδεχθή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας δεν είναι τυχαία, καθώς στις 9 Δεκεμβρίου του 1948 υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας. Αυτή η Σύμβαση, που αποτελεί την πρώτη συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, γεννήθηκε από τη συλλογική φρίκη του Ολοκαυτώματος και καθόρισε, για πρώτη φορά στο Διεθνές Δίκαιο, τη νομική έννοια της γενοκτονίας, θέτοντας παράλληλα την υποχρέωση στα κράτη-μέλη να προλαμβάνουν και να τιμωρούν αυτό το έγκλημα. Ο ίδιος ο όρος «γενοκτονία» πλάστηκε το 1944 από τον Πολωνοεβραίο δικηγόρο Ραφαήλ Λέμκιν, συνδυάζοντας την ελληνική λέξη «γένος» με τη λατινική «caedere» που σημαίνει «σκοτώνω».
Ο Σκοπός και το Διπλό Μήνυμα της Ημέρας
Ο βασικός στόχος της Διεθνούς Ημέρας είναι διπλός: αφενός, η απόδοση τιμής και η διατήρηση της μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων των γενοκτονιών σε όλο τον κόσμο—ανθρώπων που χάθηκαν συστηματικά λόγω της εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής τους ομάδας. Αφετέρου, η ημέρα χρησιμεύει ως μια παγκόσμια υπενθύμιση της κοινής δέσμευσης και ευθύνης για την πρόληψη και αποτροπή μελλοντικών θηριωδιών, υλοποιώντας την υπόσχεση του "ποτέ ξανά".
Η μνήμη των θυμάτων—είτε πρόκειται για το Ολοκαύτωμα, τη Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ποντίων, των Ασσυρίων, τις φρικαλεότητες στη Ρουάντα, στη Βοσνία, ή άλλες τραγωδίες—δεν είναι μια απλή ιστορική αναδρομή, αλλά ένα εγερτήριο κάλεσμα για δράση. Οι προσπάθειες μνημόνευσης και η καταγραφή των μαρτυριών των επιζώντων αποτελούν ζωτικής σημασίας μηχανισμούς για την πρόληψη, καθώς προωθούν την κατανόηση, τον σεβασμό της πολυμορφίας και την εναντίωση στη ρητορική μίσους, τον ρατσισμό και τον σωβινισμό που αποτελούν το πρώτο βήμα προς τη γενοκτονία.
Η Ανάγκη για Διαρκή Εγρήγορση και Δικαιοσύνη
Παρά τη Σύμβαση του 1948, η ιστορία της ανθρωπότητας συνεχίζει να σημαδεύεται από φαινόμενα μαζικών θηριωδιών, γεγονός που αναδεικνύει την διαρκή αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να εφαρμόσει πλήρως τις αρχές της. Η ατιμωρησία για τα εγκλήματα γενοκτονίας γεννά νέες τραγωδίες, ενώ η άρνηση και η υπονόμευση της ιστορικής αλήθειας από τους θύτες αποτελούν πρόσθετες πληγές για τα θύματα και τους επιζώντες.
Η ημέρα αυτή υπογραμμίζει την πρωταρχική ευθύνη κάθε κράτους να προστατεύει τους πληθυσμούς του από τη γενοκτονία, συμπεριλαμβανομένης της υποκίνησης σε αυτήν. Ωστόσο, η πρόληψη είναι μια κοινή ευθύνη που απαιτεί τη συμμετοχή όλων: κυβερνήσεων, κοινωνίας των πολιτών, εκπαιδευτικών συστημάτων και μέσων ενημέρωσης, στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και στην προώθηση της δικαιοσύνης. Η μνήμη αποτελεί μια πράξη ευθύνης, καθώς μάς υπενθυμίζει ότι η αδιαφορία και η σιωπή είναι συνένοχες. Ο αγώνας για τη διεθνή αναγνώριση όλων των γενοκτονιών δεν είναι ζήτημα εκδίκησης, αλλά υποχρέωση για τη διασφάλιση ενός ειρηνικού μέλλοντος, στο οποίο η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια θα είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες.
Πηγές:
- Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης και Αξιοπρέπειας για τα θύματα του Εγκλήματος της Γενοκτονίας:
https://pomens.gr/enimerosi/deltia-typou/1369-pomens-pagkosmia-imera-mnimis-kai-aksioprepeias-gia-ta-thymata-tou-egklimatos-tis-genoktonias - 9η Δεκεμβρίου: Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Εγκλήματος της Γενοκτονίας:
https://tomanifesto.gr/9i-dekemvrioy-diethnis-imera-mnimis-gia-ta-thymata-toy-egklimatos-tis-genoktonias-226866 - International Day of Commemoration and Dignity of the Victims of the Crime of Genocide and of the Prevention of this Crime - the United Nations:
https://www.un.org/en/observances/genocide-prevention-day - 9 Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων των Γενοκτονιών - Εύξεινος Πόντος:
https://efxinospontos.gr/genoktonia/5772-9-dekemvriou-pagkosmia-imera-mnimis-ton-thymaton-ton-genoktonion
Για να ενημερωθείτε αναλυτικά για παρόμοια θέματα, μεταβείτε στην ιστοσελίδα μας