Ο Κάρλο Οσβάλντο Γκολντόνι (Carlo Goldoni, 1707–1793) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς κωμωδιογράφους και δραματουργούς του 18ου αιώνα. Γεννημένος στη Βενετία, θεωρείται ο μεταρρυθμιστής του ιταλικού θεάτρου, καθώς μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του έργο άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο γράφονταν και παρουσιάζονταν οι κωμωδίες στην Ιταλία και την Ευρώπη. Ο Γκολντόνι έζησε σε μια εποχή όπου η αίγλη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας έσβηνε, γεγονός που επηρέασε βαθιά τη θεματολογία του, δίνοντας έμφαση στα ήθη, την ηθική και τις σχέσεις των ανθρώπων της εποχής του.
Βίος, Σπουδές και Πάθος για το Θέατρο
Ο Κάρλο Γκολντόνι γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1707. Παρότι η οικογένειά του είχε κάποια οικονομική άνεση, η ζωή του σημαδεύτηκε από ταξίδια, καθώς ακολουθούσε τον πατέρα του, ο οποίος ήταν γιατρός. Από πολύ μικρή ηλικία έδειξε έντονο ενδιαφέρον για το θέατρο, παίζοντας με μαριονέτες και διαβάζοντας κωμωδίες. Σπούδασε νομική και πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο της Μόντενα το 1731, ενώ άσκησε για ένα διάστημα το επάγγελμα του δικηγόρου στη Βενετία. Ωστόσο, η κλίση του ήταν τόσο ισχυρή που γρήγορα εγκατέλειψε τη νομική για να αφοσιωθεί πλήρως στη συγγραφή έργων και στη διεύθυνση θεάτρων.
Η Μεταρρύθμιση από τη Φάρσα στον Χαρακτήρα
Η μεγαλύτερη καινοτομία του Γκολντόνι ήταν η μετατροπή της Commedia dell'arte στην κωμωδία χαρακτήρων. Η Commedia dell'arte βασιζόταν σε τυποποιημένους χαρακτήρες, όπως ο Αρλεκίνος και ο Πανταλόνε, οι οποίοι φορούσαν μάσκες και αυτοσχεδίαζαν πάνω σε ένα γενικό σενάριο. Αυτό είχε οδηγήσει σε χονδροειδείς και επαναλαμβανόμενες φάρσες.
Ο Γκολντόνι, ωστόσο, εισήγαγε τη χρήση ολοκληρωμένων, γραπτών κειμένων, δίνοντας τέλος στον αυτοσχεδιασμό. Αντικατέστησε τις τυποποιημένες μάσκες με τρισδιάστατους θεατρικούς χαρακτήρες, των οποίων η συμπεριφορά και η πλοκή πηγάζουν από την ψυχολογία και την καθημερινή τους ζωή. Έτσι, το θέατρο του έγινε ένας καθρέφτης της μεσαίας τάξης, σατιρίζοντας την αλαζονεία, την υποκρισία και την κατάχρηση εξουσίας, πάντα με έναν ευφυή και ανθρωπιστικό τόνο. Αυτή η στροφή από την κωμωδία καταστάσεων στην κωμωδία χαρακτήρων θεωρείται προδρομική για το νεότερο ευρωπαϊκό θέατρο.
Το Έργο και τα Τελευταία Χρόνια στο Παρίσι
Στη διάρκεια της πιο γόνιμης περιόδου του, ο Γκολντόνι έγραψε δεκάδες κωμωδίες, λιμπρέτα για όπερα και τραγωδίες. Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του, που παίζονται ακόμα σε όλο τον κόσμο, είναι η «Λοκαντιέρα» (La Locandiera), ο «Υπηρέτης Δύο Αφεντάδων» (Il servitore di due padroni), οι «Καβγάδες στην Κιότζια» (Le baruffe chiozzotte) και «Οι Αγροίκοι» (I rusteghi).
Το 1762, μετά από μία έντονη αντιπαράθεση με άλλους συγγραφείς που αντιτίθεντο στις μεταρρυθμίσεις του, ο Γκολντόνι αποδέχτηκε την πρόσκληση να εργαστεί στο Παρίσι, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκεί συνέχισε να γράφει, κυρίως στα γαλλικά, ενώ συνέταξε και τα σημαντικότατα Απομνημονεύματά του, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή για την ιστορία του θεάτρου της εποχής του. Πέθανε στο Παρίσι στις 6 Φεβρουαρίου 1793.
Πηγές: Οι πληροφορίες για τον Κάρλο Γκολντόνι αντλήθηκαν από την αναζήτηση πληροφοριών σε ελληνόγλωσσες πηγές, συμπεριλαμβανομένων λημμάτων της Βικιπαίδειας, άρθρων από τις ιστοσελίδες EPBOOKS και Hellenica World, καθώς και βιβλιογραφικών αναφορών από εκδόσεις.